Ард иргэдийн амьжиргааг сайжруулж буй Өвөр Монгол

"Ард иргэдэд сайн сайхан амьдрах боломжийг олгох явдал нь бидний эцсийн зорилго юм". "Гэр бүл, улс орон дэлхий дахины явдал гэхгүй, ард түмнийг аз жаргалтай амьдруулах нь нэн тэргүүний зорилт.” Ши Жиньпин даргын хэлсэн эдгээр үгс ардын сэтгэлийг дулаацуулав.

  Өвөр Монгол хөгжлийн явцдаа ард иргэдийн амьжиргааг хамгаалан сайжруулж, ардын аж байдлыг дээшлүүлэхийн төлөө зүтгэсээр иржээ. Өвөр Монголын өргөн уудам газар нутаг, ард түмний амьдрал ахуйн сэтгэл баясгасан дүр, инээд дүүрэн царай нь Ши Жиньпин даргын удирдлага зааврын хариу ололт юм. Мөн эдгээр нь Өвөр Монголын шинэ эрин үеийг дэмжиж, ард түмний амьжиргааны тал дахь хүчин чармайлтын тод тайлбар юм.

Хаврын эхэн үед Улаанхад хотын Суншань дүүрэгт хөдөлмөр эрхэлсэн Хао Жыянь маш завгүй ажиллаж байв. Тэрээр өглөө бүр эрт хотоос хөдөө явах хөдөлмөрийн автобусанд суун хаврын газар хагалгааны бэлтгэл, элсэн цөлийн хяналт, фотоволтайк хавтан суурилуулах ажилд оролцдог.

- Хүний нөөц, нийгмийн хамгааллын хэлтэс, хамт олны хүчээр хотоос хөдөө нүүж ирээд багагүй орлоготой болсон гэж өөрийн хөдөлмөр эрхэлж орлого нэмэгдүүлсэн тухайгаа өндөр сэтгэлтэй өндөр  ярьж байлаа. 

  Ард иргэдээ "ажилтай болгох", "ажил олгоход хялбар болгох", "сайн ажил олгох", ард иргэдийн амьжиргааг баттай байлгахын тулд сүүлийн жилүүдэд Өвөр Монгол ажил эрхлэлтийн тэргүүлэх стратегийг баримталж, бодлогын нийлүүлэлтийг нэмэгдүүлэн, бодлогын хэрэгжилтийг гүүнзгийрүүлж, байгууллагын бүтээн байгуулалтыг түргэсгэн, үйлчилгээний хангамжийг нэмэгдүүлсэн байна. 2024 онд хот суурин газарт 201 мянган ажлын байр шинээр бий болсон байдаг. 

  Гуравдугаар сарын сүүлчээр 2025 онд төрийн байгууллагуудад хоёр дахь ээлжийн сонгон шалгаруулалтад оролцсон Өвөр Монголын Их Сургуулиас төгссөн Жан Чян:

- Миний хүсэлт гаргасан албан тушаал миний мэргэжилтэй таарч байгаа нь ажил хайж буй хэрэгцээ шаардлагад нийцжээ гэж хэлж байлаа.

Хөдөлмөр эрхлэлтийн ажлын тэргүүлэх чиглэл бол их сургууль төгсөгчид болон бусад залуучуудыг ажлын байраар хангах явдал юм. ӨМӨЗО нь 2024, 2025 онд хоёр жил дараалан улсын хэмжээнд анх удаа төрийн байгууллагуудыг шинээр төгсөгчдийг элсүүлэх ажлыг өмнөх оныг хүртэл сайжруулж, ӨМӨЗО-ны "Гурван дэмжлэг, нэг тусламж" хөтөлбөрийн элсэлтийн цар хүрээг 3000-д хүргэж, шинэ төгсөгчдийг ажлын байраар хангах нөхцөлийг хөнгөвчлөх, авьяас чадварын нөөц, хөдөлмөрийн дадлага олгох татаасын стандартыг нэмэгдүүлж, төгсөгчдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг бүрэн дэмжих "долоон нэг" үйлчилгээний нарийн арга хэмжээ авсан байна.

  Тариачин, малчдын ажлын байрыг шилжүүлэхийг дэмжих нь тэдний ажлын орлогыг нэмэгдүүлэхтэй холбоотой. Өвөр Монгол "Хаврын сэвшээ салхины үйлс", "Хаврын дулаанд малчин тариачид" зэрэг үйлчилгээний онцгой үйл ажиллагааг үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлж, 124 хөдөлмөрийн брэнд, ур чадвар + хөдөлмөрийн "хос брэнд" зэрэг бүтээн байгуулалтыг хийж, “Арван дөрөвдүгээр таван жилийн төлөвлөгөө”-ний хугацаанд хөдөө тосгонд ажиллах хүч шилжүүлэх ажлын цар хүрээ жил бүр 24 саяас дээш байлгах болсон юм.

Сүүлийн жилүүдэд Өвөр Монгол "Ур чадвар Өвөр Монголын үйл ажиллагаа" болон "Ур чадвар ирээдүйн сургалтын үйлс"-ийг гүнзгийрүүлэн хэрэгжүүлж, захиалгат болон суурин шуудангийн сургалт явуулж, "Шинэ 8-р зэрэглэлийн ажилтан" ур чадварын түвшний тогтолцоог бүрэн хэрэгжүүлж, 2023 оноос 2025 оны 03-р сарыг дуустал ур чадварын сургалтад 292,100 хүмүүс хамрруулав.

2024 оноос эхлэн ӨМӨЗО олон нийтийн хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээг доод түвшинд хүргэхийг дэмжиж, "тоглолтын зах зээл + шууд дамжуулалт + ажил эрхлэлтийн үйлчилгээний газар" гэсэн гурвыг нэг дор ажиллуулах механизмыг бий болгов. Өнөөдрийн байдлаар 153 концертын зах, концертын газар, аж үйлдвэрийн холбоод, томоохон бизнесийн дүүрэг зэрэг 1052 хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний газар баригдсан байна. 

  2025 онд ӨМӨЗО "Өвөр Монгол дахь ажил хайлт, ажилд зуучлах" платформ болон "Мэн Сүпинь" программ, 521,400 ажлын байрны мэдээллийг цуглуулж, нийтэд ил болгосноор ажил хайгчид гэрээсээ гаралгүйгээр гар утасныхаа дэлгэц дээр өөрийнхөө хамгийн тохиромжтой ажлын байрыг хайх боломжтой болов. 

 Улаанцав хотын Цахарын баруун гарын хошууны Бага нуурын Жаргалт хүрээлэнгийн ахмад настнуудын дуулж бүжиглэн, инээд хөөрөөр дүүрэн байв. Сүүлийн жилүүдэд Цахарын баруун гарын хошууных орон нутгийн гэр бүлийн онцлогтой хөдөө тосгоны "харилцан туслалцах аз жаргалын гэр бүл"-ийг шинэчлэн сайжруулж, настнуудыг өөрийн “гэрийнхээ үүдэндээ” ахмад насны жаргалыг эдлүүллээ.

  Хүүхэд настнаа асарч харгалзах нь олон гэр бүлийн тэргүүн чухал асуудал бөгөөд хүүхэд настанд үзүүлэх үйлчилгээний хангамжийг бэхжүүлэх нь иргэдийн амьжиргааны гол асуудал болоод байгаа юм.  

  - Бидэнд хоолны тусламж, цэвэрлэгээнд туслах, усанд орох, яаралтай тусламж үзүүлэх, эмнэлгийн тусламж, шатар, хөзрийн өрөө, уран бичлэг, уншлагын танхим, бүжгийн танхим, кино театр зэрэг олон төрлийн үйлчилгээг үзүүлдэг  гэж Шилийнгол аймгийн Шулуун хөвөөт цагаан хошууны “Буянтай” ахмад настны асрамжийн үйлчилгээний төвийн 81 настай Лашинамжил настан инээмсэглэн хэлэв. 

  "Төвлөрсөн амьдрал, өндөр настны асрамж, хүүхэд асрах, төрийн дэмжлэг, төрөл бүрийн үйл ажиллагаа" бүхий ахмад настны халамжийн энэхүү шинэ загвар нь мал аж ахуйн орны ахмад настнуудад аз жаргалтай амьдралыг олгосон байна.

  2023 оны 06-р сараас хойш Өвөр Монголын сум, тосгоны зэрэглэлийн нийт 513 ахмад настны үйлчилгээний төвийг байгуулж, 2023 оны эхэн үеийнхээс тосгоны зэрэглэлийн ахмадын үйлчилгээний байгууламжийн хамрах хүрээ 56.3 пунктээр нэмэгджээ. Тосгоны хэмжээнд 3585 ахмадын үйлчилгээний газар ажиллаж, тосгоны хэмжээнд ахмад настны асрамжийн үйлчилгээний газруудын хамрах хүрээ 2023 оны эхэн үеийнхээс 15.8 пунктээр нэмэгдэв. Бүх нутгийн хэмжээнд орон нутгийн ахмадын үйлчилгээний хамрах хүрээ, хүртээмж эрс дээшилсэн байна. Өнөөгийн байдлаар ӨМӨЗО-ны ахмад настны асрамжийн үйлчилгээний гэрээ болон олон нийтийн үйлчилгээний хамралт 98.2 хувьд хүрэв. 

Саяхан Хөх хотын "шинэ ээж" Жан Вэй гэрээсээ гаралгүй хүүхдийнхээ төрсний гэрчилгээний өргөдлийг бөглөсөн байна. Дөнгөж төрсөн хүүхдүүдийн хувьд "Нэг зүйлийг нэг удаад хийж дуусах", эцэг эхчүүд явах шаардлагагүйгээр бүх асуудлыг шийдэж чадах болов.

  Гурваас доош насны нярай болон бага насны хүүхдүүдийг асрах нь гэр бүлийн хувьд бага зэргийн асуудал гэж санагдах боловч үнэндээ энэ нь нийгмийн томоохон асуудал юм. ӨМӨЗО-д хэрэгжиж буй шинэлэг “Мэнбао өртөө” олон нийтийн хүүхэд асрах үйлчилгээ нь залуу эцэг эхчүүд болон хүүхдүүдийн аз жаргалын “стандарт” болжээ. 2023 оноос хойш Өвөр Монгол хоёр жил дараалан нярай, бага насны хүүхэд асрах газруудыг шинээр нэмж байгуулах ажлыг засгийн газрын амьжиргааг дэмжих төсөлд тусгасан байна. 2024 оны эцэс гэхэд төрөл бүрийн 1870 гаруй хүүхэд асрах байгууллага, нийт 100 мянга гаруй хүүхэд асрах газар баригдаж, хошуу бүрд улсын хүүхэд асрах байгууллагатай болох юм.

- Би хувийн тэтгэврийн даатгалын дансныхаа нэмэлт бичилтийг хийхээр Хүний нөөц, нийгмийн хамгааллын танхимд ирсэн. Хэдэн өдөр зарцуулах байхдаа гэж бодож байснаа хагас өдрийн хугацаанд дуусчихлаа гэж Баяннуур хотын даатгуулагч Ван Яо баяртай ярьж байлаа. 

  Ван Яо 2024 оноос эхлэн Өвөр Монголын орон даяар хэрэгжүүлсэн "Хамтарсан хяналт, нэгдсэн удирдлага"-ын шинэчлэлийн ачаар тэтгэврийн даатгалын бизнесийг маш хурдан хийж чадсан юм. Одоогийн байдлаар Өвөр Монголын нийгмийн хамгааллын 147 үйлчилгээг цахимаар, 50 үйлчилгээг гар утсаар, 127 үйлчилгээг нэг цонхоор шийдвэрлээд байна. Үүний зэрэгцээ нийгмийн даатгалын дэвтрийн өргөдлийн хувилбаруудыг өргөтгөж, хүний нөөц, нийгмийн хамгааллын 95 үйлчилгээ, ард иргэд, тариаланчдын эрх ашгийн төлөөх 92 татаасыг “Нэг картын дамжлага”-аар хэрэгжүүлж байна. Нийгмийн даатгалын цахим картын хамрагдалтын хувь 2023 оны эцсийн байдлаар 62.32 хувь байсан бол 70.8 хувь болж нэмэгдлээ.

 - Манай тосгоных тэтгэврийн даатгалд татаас өгнө гэж сонслоо. Эхэндээ итгээгүй ч дараа нь тэтгэврийн дансаа шалгаад үнэн болохыг олж мэдэв. Хамтын эдийн засгийн татаасын бодлого сайн байна. Энэ нь манай настайчуудын сэтгэлийг тайвшруулаа гэж нэгэн настан хэлж байв. 05-р сарын 06-ны өдөр Улаанхад хотын Юань Баошань дүүргийн Пинжуан суурингийн Ү Жыжянь тосгоны оршин суугч Жөү Гүйхун намын бодлогыг өндрөөр үнэлсэн юм. Өвөр Монгол олон шатлалтай тэтгэврийн даатгалын тогтолцоогоо сайжруулсаар байна. 

  2024 онд "Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орны ардын засгийн газрын олон шатлалт, олон тулгуурт тэтгэврийн даатгалын тогтолцоог байгуулах тухай санал дүгнэлт"-ийг нийтэлж, олон шатлалт, олон тулгуурт тэтгэврийн даатгалын тогтолцоог цогцоор нь хөгжүүлэхийг уриалж, мөн "Аж ахуйн нэгжийн аннуитетийн хөгжлийг түргэтгэх үндсэн чиглэл"-ийг гарган, аж үйлдвэрийн паркуудад аж ахуйн нэгжийн аннуитет байгуулах, авьяаслаг аннуитетийн тогтолцоог бий болгох, аж ахуйн нэгжийн аннуитетийн мэдээллийн санг бүрдүүлэх зэрэг зургаан тодорхой арга хэмжээг санал болгов. Үүний зэрэгцээ улсын даатгалын төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхийг тогтож, 2025 оны 04-р сарын байдлаар суурь тэтгэврийн даатгалд хамрагдсан хүний тоо 17.741 сая, ажилгүйдлийн даатгалд хамрагдсан хүний тоо  3 .378 сая, хөдөлмөрийн ослын даатгалд хамрагдсан хүний тоо  3.739 саяд хүрсэн байна. Суурь тэтгэврийн даатгалд хамрагдагсдын тоо 2023 оны эцсээс 264 мянгаар нэмэгдэж, даатгалд хамрагдах хувь 91.5 хувиас 95 хувь болж нэмэгдлээ. 

 - Өмнө нь ӨМӨЗО-д ажлын улмаас гарсан гэмтлээ эмчлүүлэх гэхээр өөрөө мөнгөө төлж, дараа нь төрөлх нутаг руугаа очиж нөхөн төлбөр авах хүсэлт гаргадаг байсан нь урт хугацаа зарцуулж, зардал их гаргадаг байсан. Одоо Өвөр Монголын туршилтын эмнэлгүүдэд эмчилгээ хийлгээд төлбөрөө шууд төлөх боломжтой болжээ гэж Хэнань мужийн ажлын улмаас шархадсан ажилчин Лю Жянь хэллээ. 

  2024 онд ӨМӨЗО "Аймаг, бүс нутгуудад хөдөлмөрийн ослын даатгалыг шууд шийдвэрлэх туршилтын төслийг хэрэгжүүлэх тухай мэдэгдэл" нийтэлсэн байдаг. 2024 оны 04-р сарын 01-нээс эхлэн Улаанцав зэрэг таван аймаг, хотод хөдөлмөрийн ослын даатгалын эмчилгээний зардлыг аймаг дамнасан шууд шийдвэрлэх туршилтын төслийг хэрэгжүүлэхээр болов. Туршилтын эмнэлгүүдэд эмчлүүлж байгаа ажлын улмаас гэмтэл авсан ажилчид гэмтлийн эмчилгээний зардлаа шууд шийдвэрлэж, даатгалд хамрагдсан газар болон эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлж байгаа газартаа нөхөн төлөх асуудлаа үр дүнтэй шийдэж, үйлчилгээний тав тухыг эрс сайжруулсан байна.

 Хүний амьжиргаанд өчүүхэн зүйлсийг ч чухалчлах хэрэгтэй. Өвөр Монгол зааврыг баримталж, зорилгыг биелүүлэн, ард иргэдийг ашиг хонжоо, аз жаргал, аюулгүй байдлын мэдрэмжийг үргэлжлүүлэн дээшлүүлж, умард хилийн ард иргэдийн амьжиргааны шинэ дүр зургийг илүү таатай, илүү бүтэцтэй, илүү эрч хүчтэй болгохыг хичээх болно.